Narcyzy

Ogród pozbawiony roślin cebulowych, będzie równie smutny jak pozbawiony roślin nowy dom. Zadbajmy więc o ich obecność, wybierzmy te najpiękniejsze. Gdybyśmy ogłosili konkurs na najbardziej niezawodne, najłatwiejsze w uprawie i najszybciej przystosowujące się wiosenne rośliny cebulowe, z pewnością pierwsze miejsce zajęłyby narcyzy, zwane także żonkilami. Przystosowane przez lata do suchych, gorących i krótkich okresów wegetacyjnych, posiadają niezwykłą umiejętność przetrwania. Te przepiękne kwiaty od lat kojarzone z mitologicznym Narcyzem, wzięły swą nazwę od greckiego słowa narkissos oznaczającego narkozę.

Nazwa narcyzów związana jest więc nie, z zakochanym w swoim odbiciu młodzieńcem, a z gatunkiem białego narcyza, roztaczającego charakterystyczną narkotyczną woń. Uprawa tych niezwykle popularnych i od dawna znanych kwiatów jest bardzo łatwa i udaje się praktycznie na każdej glebie. Spotkać je możemy pięknie kwitnące od marca do maja w niemal każdym ogrodzie czy parku. Ich piękne, oryginalne kwiaty, wczesność i obfitość ich kwitnienia oraz tolerancja dla cienia sprawia, iż rośliny te wykorzystuje się zarówno do nasadzeń w tle słonecznego trawnika czy też pod krzewami i drzewami. Atrakcyjne pozostaną zarówno na rabatach, w ogrodach skalnych, jak i na tle ciemnozielonych niskich iglaków. Połączone w wielobarwne kępy z innymi wiosennymi bylinami stworzą z pewnością niepowtarzalny efekt.

Te idealne kwiaty cięte przyśpieszają jednak więdnięcie innych. Z narcyzów wydziela się bowiem lepki sok szkodliwy dla innych kwiatów. Chcąc tego uniknąć, powinniśmy wstawiać narcyzy do wazonu z letnią wodą o jeden dzień wcześniej niż pozostałe kwiaty. W ciągu 24 godzin lepki sok wydzieli się z narcyzów i przestanie zagrażać innym kwiatom. Zmiana wody w kolejnym dniu pozwoli na bezpieczne dołączenie innych kwiatów.

Narcyzy kojarzone głównie z barwą żółtą cieszyć mogą nasze oczy kolorami pomarańczy, różu, bieli, aż po łososiowy, przeróżnymi kształtami i formami. Rodzaj ten obejmuje bowiem około 40 gatunków, występujących głównie w Hiszpanii i Portugalii. Uprawiane już kilka wieków przed naszą erą w ogrodach perskich i greckich doczekały się ponad 10 tysięcy odmian. W praktyce dzielimy je na 12 grup. Narcyz 'Tete-a-Tete' Ułatwienie podziału umożliwi zrozumienie budowy kwiatu. Kwiat narcyza składa się bowiem z sześciu płatków i charakterystycznej rurki zwanej przykoronkiem. Barwy kwiatu u narcyzów nie są zbyt urozmaicone. Płatki przyjmują kolor biały lub różne odcienie żółtego. Przykoronek może być biały, żółty, bywa intensywnie pomarańczowy, różowy, a nieraz czerwony.
Najbardziej okazałe, wczesne kwiaty, mają narcyzy trąbkowe, których przykoronek ma kształt trąbki dłuższej od otaczających go płatków okwiatu. Kwiat jest jeden na 40-centymetrowej łodydze.

Najliczniejszą grupą narcyzów są narcyzy wielkoprzykoronkowe o przykoronku dłuższym niż 1/3 długości listków okwiatu, ale nie dłuższym niż cały okwiat, płaskim, w formie czarki lub trąbki. Podobnie jak narcyzy pierwszej grupy tworzące jeden kwiat na pędzie i dorastające do 40 cm

Trzecią wartą uwagi grupą są narcyzy drobnoprzykoronkowe, tworzące również jeden kwiat na pędzie i mające przykoronek krótszy niż 1/3 długości.
Do przedstawicieli 4 grupy, narcyzów pełnych zaliczane są wszystkie odmiany i formy pełnokwiatowe niezależnie od ilości kwiatów na pędzie. Należą tu również narcyzy wielokwiatowe o kwiatach pełnych, wcześniej zaliczane do mieszańców tazetta lub innych grup. Narcyzy pełne mniej nadają się do sadzenia w kępach, ponieważ ciężkie kwiaty zginają łodygi, powodując ich łamanie, głównie w czasie deszczowej pogody.

Piątą grupę obejmują dziko rosnące mieszańce triandrus, których kwiaty w liczbie 1-6 osadzone są na jednym pędzie. Listki okwiatu są bardziej lub mniej wygięte i zwinięte, przykoronek jest rozszerzony. Piąta grupa osiąga wysokość do 35 centymetrów. Typowym przedstawicielem tej grupy jest czysto biała Talia.
Pozostałe grupy obejmują tzw. narcyzy botaniczne, gatunki, formy i odmiany naturalne narcyzów dziko rosnących. Są to przede wszystkim rośliny o małych kwiatach, niskie, kwitnące przez pozostałymi grupami. Idealne na ogródki skalne.

Sadzenie
Sadząc narcyzy pamiętajmy, że uwielbiają miejsca słoneczne, ewentualnie lekko ocienione. Zwrócimy też uwagę na termin sadzenia dla nich odpowiedni. Cebule narcyzów sadzimy w końcu sierpnia i na początku września, podobnie jak inne rośliny cebulowe kwitnące wiosną. Suche cebule, czyli takie które kupujemy w stanie spoczynku posadźmy jak najszybciej po ich kupieniu. Unikajmy cebul miękkich, z plamami, przebarwieniami, cebul pozbawionych łusek okrywających, a także zwiędniętych lub wyschniętych.
Rośliny zakupione w doniczkach, możemy wysadzać bezpośrednio po kupieniu, przez cały sezon, bądź też przetrzymać je w doniczce, do zaschnięcia części naziemnej, a następnie potraktować jak cebule w stanie suchym.
Wybierając cebule do sadzenia przejrzyjmy je dokładnie. Odrzućmy cebulki, wykazujące objawy chorób. Zwróćmy uwagę na objawiającą się okrągłymi, żółtobrązowymi, zagłębionymi plamami pod łuską okrywającą, szarą pleśń. Wyeliminujmy również cebulki charakteryzujące się początkowo małymi, jasnobrązowymi, wklęsłymi punktami zlewającymi się stopniowo w większe plamy, którym często towarzyszy gumowaty wyciek. To sucha zgnilizna cebul. Charakterystyczny jest zwłaszcza jej kwaśny smród. Dobrze jest również tuż przed sadzeniem zaprawić cebule środkiem grzybobójczym

Gleba
Przygotowując glebę pod jakiekolwiek, nowe rośliny, pamiętajmy w każdym przypadku o obowiązkowym usunięciu chwastów. Niszczymy je mechanicznie bądź też środkami chwastobójczymi herbicydami. Sadząc narcyzy zadbajmy też o obojętny lub lekko zasadowy odczyn podłoża. Glebę zbyt ciężką i gliniastą wzbogaćmy o torf, rozdrobnioną korę, węgiel brunatny lub piasek, z kolei glebę zbyt lekką, piaszczystą o próchnicę, odkwaszony torf ogrodniczy lub kompost. Najlepszym dla narcyzów będzie niezbyt zwięzłe, piaszczysto-gliniaste i zasobne w próchnicę podłoże. Tuż przed sadzeniem cebul, wymieszajmy mineralny nawóz wieloskładnikowy razem z ziemią. Projektując obsadzenie ogrodu narcyzami uwzględnijmy czas ich kwitnięcia, zniknięcie z powierzchni po upływie kilku tygodni oraz pustkę jaką po sobie zostawiają, nie do przyjęcia pośrodku ogrodu.

Sadzenie do gruntu
Pamiętajmy, iż głębokość sadzenia cebul zależeć będzie w dużej mierze od ich wielkości. Sadźmy je więc na głębokości równej 2-3 ich wysokościom, w lżejszej glebie głębiej, a w cięższej, nieco płyciej. Zachowajmy odstępy między cebulami równe 2-3 szerokościom cebul. Innym popularnym sposobem sadzenie narcyzów jest sadzenie kilku ich cebul do większego dołu wykopanego szpadlem. Nie wyznaczajmy wtedy powierzchni obsadzonej cebulami, nie sadźmy ich również zbyt symetrycznie. Dokładność w tym przypadku nie jest zbyt wskazana. Po usunięciu ziemi na żądaną głębokość, wkopmy nieco mączki kostnej, a dopiero potem umieśćmy cebule w ziemi. Następnie cebule przykryjmy ziemią, rozbijając jej grudy i lekko ugniatając, aby usunąć wolne przestrzenie z powietrzem znajdujące się wokół cebul. W ogrodzie skalnym, przed posadzeniem cebul pamiętajmy o usunięciu wierzchniej warstwy żwiru, a następnie ponownym rozsypaniu żwiru, po ukończeniu sadzenia.

Drenaż na glebach ciężkich i podmokłych zdecydowanie bardziej się poprawi, jeśli wkopiemy około dwóch wiader piasku gruboziarnistego na 1 m kw. Niewielka, około 2,5 centymetrowa warstwa żwiru na dnie dołka bezpośrednio pod cebulką również usprawnia odpływ wody. Z kolei wyjątkowo suche podłoże zdecydowanie poprawi, utrzymująca wilgoć dla świeżo posadzonych cebulek, warstwa kompostu na dnie dołka. Chcąc zabezpieczyć cebule przed nornicami, możemy uprawiać je w plastikowych ażurowych koszykach lub skrzynkach, zakopywanych w ziemi. Zdecydowanie ułatwi nam to wyjmowanie ich latem z ziemi. Kilka tygodni po posadzeniu cebul, najczęściej już późną jesienią, dobrze jest zasilić glebę wieloskładnikowymi nawozami mineralnymi, które wykorzystane zostaną przez rośliny wczesną wiosną, tuż po rozpoczęciu wegetacji. Chcąc zabezpieczyć cebule przed dużymi, zimowymi spadkami temperatury, miejsce sadzenia okryjmy kilkucentymetrową warstwą torfu, rozdrobnionej kory, słomy lub suchych liści. Wiosną, po ostatnich przymrozkach zdejmijmy okrycie i obficie je podlejmy. Duża wilgotność gleby sprzyjać będzie ich rozwojowi. Już w marcu narcyzy pięknie zakwitną i będą zdobiły nasz ogród do maja. Jeżeli posadziliśmy je w trawie, pamiętajmy by nie kosić jej przez około miesiąc od okresu kwitnienia narcyzów. W lipcu po przekwitnięciu i zaschnięciu ich liści możemy je wykopać. Nie jest to jednak konieczne, co stanowi niewątpliwą zaletą tych kwiatów i powoduje, że ich uprawa jest dzięki temu znacznie łatwiejsza. Jeżeli więc cebule pozostawiliśmy w glebie, zaprzestańmy podlewania, by zapewnić im okres spoczynku.

Rozmnażanie cebulek
Jeżeli nie przesadzimy narcyzów z grupy wielkoprzykoronkowych i trąbkowych corocznie, róbmy to co 2-3 lata. Pozostałe pozostawiajmy na tym samym miejscu przez wiele lat. Specyfiką narcyzów jest to, że ich cebule przybyszowe powstają wewnątrz cebuli matczynej i często dopiero po 3-4 latach dają się łatwo oddzielić. W efekcie więc namnażania się cebulek przybyszowych, zagęszczenia się roślin mających coraz drobniejsze kwiaty pojawia się konieczność wykopania cebulek. Wykopane cebule przechowujmy w skrzynkach w miejscu przewiewnym, w optymalnej temperaturze 18-200C. Cebule narcyzów wymagają ostrożnego czyszczenia, aby nie uszkodzić piętki cebulowej. Widoczne wokół cebuli matecznej cebule przybyszowe, oddzielmy przed ponownym posadzeniem. Oddzielajmy jednak tylko te łatwo dające się oddzielić cebulki. Nie używajmy siły. Mocno przywarte do cebuli matczynej, będą po prostu nie w pełni samodzielne. Z powodzeniem i bez obaw możemy posadzić je razem z cebulą matczyną i wstrzymać się z rozdzieleniem do następnego roku. Oddzielone, posadzone wystarczająco już usamodzielnione cebulki zakwitną już w następnym roku.

Sadzenie do doniczek
Uprawa narcyzów w doniczkach jest dosyć łatwa, gdyż warunki wzrostu można dokładnie dopasować do potrzeb roślin. Do wybory mamy zarówno doniczki gliniane jak i plastykowe. Cebule narcyzów z powodzeniem możemy sadzić w donicy ceramicznej, korytkach czy inne pojemnikach.
Metoda sadzenia cebul narcyzów w doniczkach jest identyczna, jak sadzenia w gruncie. Cebule sadzimy na takiej samej głębokości, pamiętając jednak o zapewnieniu im pod spodem warstwy wilgotnego podłożą o grubości co najmniej 2,5 centymetrów. Po włożeniu cebul przykryjmy je ziemią i dobrze dociśnijmy. Bardzo praktycznym sposobem zapewnienia doniczce uroku, a ziemi wilgoci jest przysypanie ziemi żwirem. Podlewanie nie jest koniecznie, dopóki podłoże nie przeschnie, wznowić musimy je jednak wraz ze wzrostem korzeni.

Doniczki ze świeżo posadzonymi narcyzami powinniśmy przełożyć w zimne miejsce. Pamiętajmy iż cebule w doniczkach bardziej są narażone na mróz niż cebule zimujące w gruncie, zabezpieczmy je więc odpowiednio. Nie zapominając o zabezpieczeniach w czasie letniego przesychania gleby.

Pędzenie roślin cebulowych
Chcąc uzyskać wcześniejsze kwitnienie narcyzów wypróbujmy ich pędzenie. Wszystkie odmiany grupy narcyzów trąbkowych nadają się do pędzenia różnymi metodami. Cebule sadzimy do doniczek tak, by wierzchołki ich wystawały lekko ponad krawędź doniczki. Doniczki ustawmy w ciemnej i chłodnej piwnicy. Mniej więcej, co dwa tygodnie umiarkowanie podlewajmy. W styczniu doniczki z cebulami przenieśmy do mieszkania i obficie podlejmy. Narcyzy wymagają dużo światła, ustawmy je więc na nasłonecznionym parapecie okiennym, gdy tylko pędy ukażą się nad ziemią. Jeżeli nie zapewnimy im odpowiedniej ilości światła, pędy się wyciągną i konieczne będzie palikowanie. Rośliny powinny zakwitnąć po około 14-16 dniach.

Sadzone od 15 do 30 września zakwitną na początku grudnia, a te sadzone między 1 a 10 października, zakwitną na przełomie grudnia i stycznia. Po przekwitnięciu podlewajmy je nadal, aż do końca maja. W czerwcu zasuszmy i przechowajmy w chłodnym miejscu do jesieni. Możemy je potem posadzić w ogrodzie, gdyż nie będą się nadawały do powtórnego pędzenia.
Inną, równie ciekawą metodą pędzenia narcyzów będzie użycie naczyń z przewężonymi szyjkami, na których cebule będą mogły swobodnie się opierać. Dzięki temu łatwo gnijące cebulki ograniczą swój kontakt z wodą. Cebule wprawdzie lubią wilgotny mikroklimat, nie mogą jednak stykać się z wodą, ponieważ łatwo gniją. Pomiędzy piętką cebuli i taflą wody należy zachować odstęp około 5 milimetrów. Do wody warto wrzucić szczyptę węgla drzewnego, na przykład z wypalonych zapałek. Unikniemy w ten niezwykle prosty sposób chorób grzybowych. Chcąc uzyskać wcześniejsze kwitnienie narcyzów wypróbujmy ich pędzenie. Wszystkie odmiany grupy narcyzów trąbkowych nadają się do pędzenia różnymi metodami.

Cebule sadzimy do doniczek tak, by wierzchołki ich wystawały lekko ponad krawędź narcyz 'Ice King Doniczki'. Doniczki ustawmy w ciemnej i chłodnej piwnicy. Mniej więcej, co dwa tygodnie umiarkowanie podlewajmy. W styczniu doniczki z cebulami przenieśmy do mieszkania i obficie podlejmy. Narcyzy wymagają dużo światła, ustawmy je więc na nasłonecznionym parapecie okiennym, gdy tylko pędy ukażą się nad ziemią. Jeżeli nie zapewnimy im odpowiedniej ilości światła, pędy się wyciągną i konieczne będzie palikowanie. Rośliny powinny zakwitnąć po około 14-16 dniach.

Sadzone od 15 do 30 września zakwitną na początku grudnia, a te sadzone między 1 a 10 października, zakwitną na przełomie grudnia i stycznia. Po przekwitnięciu podlewajmy je nadal, aż do końca maja. W czerwcu zasuszmy i przechowajmy w chłodnym miejscu do jesieni. Możemy je potem posadzić w ogrodzie, gdyż nie będą się nadawały do powtórnego pędzenia.
Inną, równie ciekawą metodą pędzenia narcyzów będzie użycie naczyń z przewężonymi szyjkami, na których cebule będą mogły swobodnie się opierać. Dzięki temu łatwo gnijące cebulki ograniczą swój kontakt z wodą. Cebule wprawdzie lubią wilgotny mikroklimat, nie mogą jednak stykać się z wodą, ponieważ łatwo gniją. Pomiędzy piętką cebuli i taflą wody należy zachować odstęp około 5 milimetrów. Do wody warto wrzucić szczyptę węgla drzewnego, na przykład z wypalonych zapałek. Unikniemy w ten niezwykle prosty sposób chorób grzybowych.